Những ngày ở xã Trà Cang (huyện Nam Trà My, Quảng Nam) chúng tôi chứng kiến cảnh người địa phương mang gà trắng ra các điểm bán hàng hóa đổi gà đen để cúng cái chết xấu.
Đổi gà về cúng ma
Chiều bắt đầu xuống núi, tại một quán chợ nhanh nóc Tắk Lăng, thôn 2, phố Trà Cang khách tới tậu hàng sôi động.
Họ tới đây chính yếu tậu rượu về uống sau một ngày lên nương mệt nhọc. Trong đám người đó, có nhị người thiếu nữ là chị Đại dương Thị Néo và Hồ Thị Thiên cầm một con gà tới quán, bộ lông có đốm trắng, đốm vàng.
Tôi hỏi: Hai người mang đến đổi rượu à? Chị Néo đáp theo kiểu nhát gừng: Không phải. Rượu có làng tìm rồi. Vậy đem gà đến khiến cho gì? Tôi hỏi tiếp. Bản thân mình đến đổi gà đem về cúng cái chết xấu.
Nghe vậy, chủ quán chen vào cho hay: Trong làng mới có một tuổi teen ăn lá ngón tự tận, cư dân mới chôn cất lúc chiều. Ở đây ăn lá ngón được họ quan niệm là cái chết xấu. Sau khi đưa tham gia rừng ma xong xuôi, làng buộc phải khiến cho một cái lễ chặn các con phố ma về. Lễ vật chỉ một con gà, rượu và một số “đồ nghề” do thầy cúng biên soạn ra.
Bà Hồ Thị Thiên đổi gà trắng lấy gà đen.
Lần theo câu chuyện, chúng tôi được biết, người bất hạnh khuất là Hồ Văn Thá (16 tuổi) con bà Biển Thị Quen. Theo lời kể, Thá tậu tới cái chết vì đau buồn, thân phụ đã chết thật, hai mẹ con Thá ở với nhau. Bấy lâu, Thá bị bệnh không làm được công việc gì, hàng ngày ăn bám tham gia người mẹ. Bi hùng tủi phận đau nhỏ miên man, Thá ra sau nhà, hái một nắm lá ngón và lấy một ít muối trắng cho vào miệng. Thá nằm từ chiều hôm trước, tới trưa hôm sau công chúng mới nhận thấy đã tử trận.
Tôi nói: Thá nghĩ quẩn thôi mà! Bà Thiên quả quyết: “Trời ơi! Chết xấu chứ chi nữa. Ở đây ăn lá ngón, treo cũ kĩ là chết xấu hết. Nó chết do con ma rừng bắt chứ không ai khiến cả. Mỗi cái chết rứa cả làng phải cúng đó. Mà lễ cúng không phải gà trắng, chỉ cúng gà đen nên chính mình phải đem đi đổi”.
Bà Thiên và Néo đưa gà đen về khiến cho lễ cúng các con phố bịt ma.
Tôi hỏi tiếp: Gà trắng, cũng như gà đen cả thôi, cúng gà nào chẳng được? Bà Thiên đáp: Không được, trong khoảng lâu người Xê Đăng cúng ma xấu phải là gà đen, giờ bản thân theo rứa. Chỉ một cái lông màu trắng bản thân cũng không cúng được. Tôi hỏi tiếp: Sao không nuôi gà đen mà cúng lại nuôi gà trắng vậy? Bà Thiên cười: Hắn đẻ ra bản thân mình có biết mô, mà nuôi rồi đi đổi cũng dễ mà.
Cuộc mua bán tại quán rất sòng phằng giữa chủ quán và cư dân. Con gà được đưa lên bàn cân, giả dụ trọng lượng thừa ra thì chủ quán trả thêm tiền cho người đổi, còn thiếu người đổi sẽ bù thêm. Cư dân không quan niệm gà ngon hay dở, chỉ lưu ý đến màu lông của con gà.
Từ bao đời này, người Xê Đăng có tục lệ, người chết xấu có thể bắt người sống. Họ rất sợ con ma sẽ về làng và bắt một bạn nào đó. Hôm Thá chết, người trong làng giục gia chủ nhanh chóng đưa đi chôn cất. Chưa cần mẹ Thá lo thì bằng hữu của Thá cùng đám thanh niên đã kiếm chiếc chiếu quấn thi thể Thá đưa ra rừng ma. Xong việc, cả làng làm một lễ cúng chặn ma về được đơn vị ngay tại tuyến phố đưa Thá ra rừng ma đoạn giáp với làng.
Đám bạn trẻ sẵn sàng đồ vật cho lễ cúng ngay đoạn đường đưa Thá tham gia rừng ma táng.
“Chính mình là em gái của mẹ Thá, trong khoảng bé dại tới lớn nó hay tới nhà mình chơi lắm. Giờ phải cúng bịt các con phố nó về để không bạn nào bị ma bắt. Ngoài con gà này thì cần thêm nhiều rượu lắm để mọi người ngồi uống. Lễ cúng này sẽ giúp mái ấm bản thân mình không bị ma xấu về bắt người. Mình khiến cho lễ không cho riêng gia đình mà mong cả được yên ổn ổn để con ma phá rối”, chị Néo san sớt.
Người lạ không được tham gia
Lễ cúng ma xấu của người Xê Đăng được tổ đa số lần, cứ nhà này doanh nghiệp đến nhà khác khiến cho. Nhà cúng ngoài tuyến đường, nhà cúng trong nhà. Như lễ cúng chặn mà xấu về làng, sau khi khiến cho con gà ngừng, cả làng tập trung ra con đường hôm đưa Thá đi an táng làm cho lễ.
Trong khoảng chiều một số bạn teen trong làng chọn hai cây đót to, mập chưa trổ bông. Mỗi cây chỉ để lại 7 lá, sau đó gấp cho ngắn lại. Trên cây đót, buộc thêm hai lá cây rừng to bằng bàn tay và nhị chùm cây cỏ giắt tham gia thân cây đót. Sau khi chấm dứt, họ cắm ngay con đường mòn hôm đưa Thá vào rừng ma và thi hành lễ cúng.
Thầy cúng tiến hành khiến lễ
Theo quan điểm của người Xê Đăng, những người nào chết xấu làng không thương, sau mỗi cái chết phải chặn trục đường về làng. Còn những khách hàng nào không hề chết xấu, làng tậu hòm về mái táng tử tế, không bịt tuyến phố khiến gì. Khi ngừng các phần sẵn sàng, thầy cúng cầm trên tay một con rựa để gần trán, miệng đọc nhâm nhẩm liên tiếp bằng tiếng Xê Đăng để làm lễ.
Lúc này, tất cả đại chúng trong làng đuổi chúng đi với nguyên do: Người lạ không được tham gia đây, mời ra ngoài để cho làng hành lễ. Tôi xin: Cho đứng cách thức 20m nhìn tham gia được không? Một tuổi teen quát: Chẳng ngó nhìn chi hết, cán bộ đi cho. Bà con đã nói rồi, không cho người nào ngoài làng vào cả, đứng trong khoảng xa cũng không được.
Người này bày tỏ: “Hôm nay làng khiến lễ bịt đường ma về, để nó về làng bắt người. Từ đầu năm đến giờ có 2 người chết vì ăn lá ngón rồi. Cứ liên tiếp như ri thì làng hết người mất thôi, làng không muốn mất thêm một nữa mô. Lễ cúng hy vọng dân làng được an ninh, ma không về quậy phá. Cán bộ là người lạ nếu như tham gia con ma bắt thì tội lắm. Mọi người vừa thương cán bộ, vừa thương dân làng đấy”.
Nói xong xuôi, người này ngỏ ý thêm: Có một phương pháp muốn vào làng thì cán bộ phải tham gia nhưng nhân tố kiện sáng mai mới ra được khỏi làng. Ví như đặt chân vào đây mà không thi hành đúng lễ thức sẽ bị phạt 1 con trâu, 3 con heo và 10 con gà và rượu. Giờ cán bộ chọn cách nào? Người này hỏi. Nghe vậy, tôi bảo đồng nghiệp chính mình đi ngay.
Đem chuyện hỏi một chủ quán buôn bán tại đây thì người này kể: Thê thiếp chồng họ lên đây gần 10 năm mua sắm, những người trong nóc quá thân quen. Thế nhưng mỗi khi lễ cúng ma xấu họ cũng không cho tham gia, huống biển là người lạ như chúng tôi. Bởi họ ý kiến, sự có mặt của người khác sẽ không tốt cho làng, phần con mà theo người lạ để khiến cho hại, như vậy làng cũng không muốn. Cho nên, họ kiêng cữ việc này.
Người Xê Đăng uống rượu bằng cốc, thay nước.
Người này kể tiếp: Bí quyết đây mấy năm, khi đang khiến cho tòa tháp tuyến phố cho người dân, một hôm ống dẫn nước tự chảy trên núi bị hỏng. Người anh nuôi đám công nhân đi sửa thì không may tham gia làng lúc đang cúng ma xấu. Thấy người lạ, cả làng giữ lại không cho ra ngoài, dù rằng đã cố giải nghĩa.
“Thấy đi lâu không về, mọi người sợ gặp chuyện không may liền kéo nhau đi tậu. Lần theo tuyến đường ống dẫn nước, khi đến làng thấy công chúng đang doanh nghiệp lễ cúng, anh nuôi ở trong đó. Biết sự việc, quần chúng xin làng cho anh nuôi về nhưng họ cố định không cho, còn chúng tôi bị đuổi thẳng tay. Thành ra, đến sáng mai anh nuôi mới đi về trong trạng thái say xỉn. Bởi khi tham gia làng, họ mời uống rượu thâu đêm”, chủ quán này kể.
Nguồn: Đắc Thành (Nông nghiệp VN)
Xem thêm: váy ngủ đẹp quyến rũ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét